1989 yılında sermaye hareketlerinin serbest bırakılması finansal piyasaların liberalleşmesi anlamında dönüm noktası sayılabilir. Bu tarihten itibaren finans piyasaları hızlı bir şekilde gelişirken, küresel finans piyasaları ile entegrasyon da Türkiye ekonomisinde önemli rol oynamaya başlamıştır. Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi Türkiye ekonomisi de yabancı sermaye girişlerine bağımlı hale gelmiştir. Sermaye girişleri arttığında büyüme gerçekleşirken, sermaye girişlerinin azalması veya sermaye çıkışlarının yaşandığı dönemde ekonomik daralmalar yaşanmıştır. 2001 krizi ardından hazırlanan Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, bir anlamda 24 Ocak Programının devamı niteliğindedir. Program kapsamında liberalleşme yönünde birçok yapısal reformlar gerçekleştirilirken, Merkez Bankası’nın özerkliği ve serbest kur sistemine geçiş olmak üzere finansal piyasalar ve bankacılık alanında da önemli düzenlemeler yapılmıştır. Türkiye’de finansallaşma sürecinde yeni bir aşamaya geçilmiştir. 2000‘li yıllarda, bir taraftan yapısal reformlar ve yüksek faiz politikası, diğer taraftan olumlu küresel likidite sayesinde sermaye girişleri hızla arttı. Sermaye girişleri, 2008 küresel kriz dönemi hariç, 2010’lu yılların ilk yarısına kadar düzenli bir şekilde artış kaydetti. Bu dönemde düşük kur sayesinde fiyat istikrarı sağlanırken büyüme performansı da oldukça yüksekti. Ancak düşük kur Türkiye’nin uluslararası ticarette rekabet gücünü azaltmış ve cari açık önemli boyutlara ulaşmıştı. 2013 yılında Fed‘in parasal genişlemeyi durduracağını ilan etmesi ve Türkiye’de başlayan siyasal istikrarsızlıklar sermaye girişlerinin önemli ölçüde azalmasına yol açtı. Ekonomide kırılganlıklar hızla artmış ve 2018 yılında döviz piyasasında ortaya çıkan istikrarsızlık, hızla makroekonomik dengesizliklere yol açmıştır. Türkiye ekonomisi Trilemma problemi ile karşı karşıya kalmıştı. Başka bir ifadeyle sermaye girişlerinin yüksek olduğu dönemlerde hem faiz hem de kuru kontrol etme kabiliyetine sahip Merkez Bankası‘nın, faiz ve döviz kuru arasında tercih yapması gerekiyordu. ORCID NO: 0009-0004-4684-6578
Anahtar Kelimeler: Finansallaşma, Enflasyon, Faiz, Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, Yabancı Sermaye Girişi
|
