1989 yýlýnda sermaye hareketlerinin serbest býrakýlmasý finansal piyasalarýn liberalleþmesi anlamýnda dönüm noktasý sayýlabilir. Bu tarihten itibaren finans piyasalarý hýzlý bir þekilde geliþirken, küresel finans piyasalarý ile entegrasyon da Türkiye ekonomisinde önemli rol oynamaya baþlamýþtýr. Geliþmekte olan ülkelerde olduðu gibi Türkiye ekonomisi de yabancý sermaye giriþlerine baðýmlý hale gelmiþtir. Sermaye giriþleri arttýðýnda büyüme gerçekleþirken, sermaye giriþlerinin azalmasý veya sermaye çýkýþlarýnýn yaþandýðý dönemde ekonomik daralmalar yaþanmýþtýr. 2001 krizi ardýndan hazýrlanan Güçlü Ekonomiye Geçiþ Programý, bir anlamda 24 Ocak Programýnýn devamý niteliðindedir. Program kapsamýnda liberalleþme yönünde birçok yapýsal reformlar gerçekleþtirilirken, Merkez Bankasý’nýn özerkliði ve serbest kur sistemine geçiþ olmak üzere finansal piyasalar ve bankacýlýk alanýnda da önemli düzenlemeler yapýlmýþtýr. Türkiye’de finansallaþma sürecinde yeni bir aþamaya geçilmiþtir. 2000‘li yýllarda, bir taraftan yapýsal reformlar ve yüksek faiz politikasý, diðer taraftan olumlu küresel likidite sayesinde sermaye giriþleri hýzla arttý. Sermaye giriþleri, 2008 küresel kriz dönemi hariç, 2010’lu yýllarýn ilk yarýsýna kadar düzenli bir þekilde artýþ kaydetti. Bu dönemde düþük kur sayesinde fiyat istikrarý saðlanýrken büyüme performansý da oldukça yüksekti. Ancak düþük kur Türkiye’nin uluslararasý ticarette rekabet gücünü azaltmýþ ve cari açýk önemli boyutlara ulaþmýþtý. 2013 yýlýnda Fed‘in parasal geniþlemeyi durduracaðýný ilan etmesi ve Türkiye’de baþlayan siyasal istikrarsýzlýklar sermaye giriþlerinin önemli ölçüde azalmasýna yol açtý. Ekonomide kýrýlganlýklar hýzla artmýþ ve 2018 yýlýnda döviz piyasasýnda ortaya çýkan istikrarsýzlýk, hýzla makroekonomik dengesizliklere yol açmýþtýr. Türkiye ekonomisi Trilemma problemi ile karþý karþýya kalmýþtý. Baþka bir ifadeyle sermaye giriþlerinin yüksek olduðu dönemlerde hem faiz hem de kuru kontrol etme kabiliyetine sahip Merkez Bankasý‘nýn, faiz ve döviz kuru arasýnda tercih yapmasý gerekiyordu. ORCID NO: 0009-0004-4684-6578
Anahtar Kelimeler: Finansallaþma, Enflasyon, Faiz, Güçlü Ekonomiye Geçiþ Programý, Yabancý Sermaye Giriþi
|
