Bu araştırmada çeltik, kanola ve pamuk üretiminde gübre kullanımının ekonomik analizi yapılmıştır. Bu amaçla yapılan analizlerde çeltikte 74, kanolada 83 ve pamuk ürününde ise 136 işletmeden elde edilen birincil verilerden yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında incelenen işletmelerde çeltik üretiminde 785.18 kg da-1 verim için 37.15 kg da-1 saf kimyevi gübre, kanola üretiminde 296 kg da-1 verim için 25.864 kg da-1 kimyevi saf gübre ve 529.29 kg da-1 kütlü pamuk üretilebilmesi için de 64.9 kg da-1 fiziki gübre kullanıldığı tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada 2018 yılında kanola üretiminde gübre masrafı 18.71 $ da-1, 2018 yılı çeltik üretiminde gübre maliyeti 24.98 $ da-1, 2016 yılı pamuk üretiminde gübre maliyeti 23.99$ da-1 olarak belirlenmiştir. Yapılan araştırmada birim alanda kullanılan gübre masrafının ürünün değişen masrafları içinde payı çeltikte %11.96, kanolada %23.32 ve pamukta ise %10.79 olarak tespit edilmiştir. Yapılan çalışma gübre desteği uygulamasının gübre maliyeti içindeki payının çeltikte %3.04, kanolada %4.06 ve pamukta %13.01(mazot desteğiyle birlikte) çok düşük düzeyde kaldığını göstermektedir. Yürütülen araştırma çeltik, kanola ve pamuk üretiminde verilen gübre kullanım desteğinin 2015-2021 döneminde önemli derecede azaldığını ortaya koymuştur. Gübre kullanım desteği birim fiyatının reel bazda azalmasının nedeni ₺’nin $ karşısından önemli ölçüde değer kaybetmesidir. Zira ₺ / $ paritesine 2015 yılında 3.92 iken bu değer 4.78 kat artışla 2022 yılında 18.73 düzeyine yükselmiştir. Türkiye’nin gübre konusunda dışa bağımlı bir ülke olması ve ₺ / $ paritesinin giderek yükselmesi nedeniyle üreticiler gübreyi her sene bir önceki yıla göre daha yüksek fiyatta almak zorunda kalmaktadır. Bu durum Türkiye’de kimyevi gübre kullanımında üreticilerin önemli derecede zorluk çektiklerini açıkça göstermektedir. ORCID NO: 0000-0003-0893-3748
Anahtar Kelimeler: Çeltik, Kanola, Pamuk, Gübre Masrafı, Gübre Desteklemesi, Türkiye
|
