Bu araþtýrmada çeltik, kanola ve pamuk üretiminde gübre kullanýmýnýn ekonomik analizi yapýlmýþtýr. Bu amaçla yapýlan analizlerde çeltikte 74, kanolada 83 ve pamuk ürününde ise 136 iþletmeden elde edilen birincil verilerden yararlanýlmýþtýr. Araþtýrma kapsamýnda incelenen iþletmelerde çeltik üretiminde 785.18 kg da-1 verim için 37.15 kg da-1 saf kimyevi gübre, kanola üretiminde 296 kg da-1 verim için 25.864 kg da-1 kimyevi saf gübre ve 529.29 kg da-1 kütlü pamuk üretilebilmesi için de 64.9 kg da-1 fiziki gübre kullanýldýðý tespit edilmiþtir. Yapýlan çalýþmada 2018 yýlýnda kanola üretiminde gübre masrafý 18.71 $ da-1, 2018 yýlý çeltik üretiminde gübre maliyeti 24.98 $ da-1, 2016 yýlý pamuk üretiminde gübre maliyeti 23.99$ da-1 olarak belirlenmiþtir. Yapýlan araþtýrmada birim alanda kullanýlan gübre masrafýnýn ürünün deðiþen masraflarý içinde payý çeltikte %11.96, kanolada %23.32 ve pamukta ise %10.79 olarak tespit edilmiþtir. Yapýlan çalýþma gübre desteði uygulamasýnýn gübre maliyeti içindeki payýnýn çeltikte %3.04, kanolada %4.06 ve pamukta %13.01(mazot desteðiyle birlikte) çok düþük düzeyde kaldýðýný göstermektedir. Yürütülen araþtýrma çeltik, kanola ve pamuk üretiminde verilen gübre kullaným desteðinin 2015-2021 döneminde önemli derecede azaldýðýný ortaya koymuþtur. Gübre kullaným desteði birim fiyatýnýn reel bazda azalmasýnýn nedeni ₺’nin $ karþýsýndan önemli ölçüde deðer kaybetmesidir. Zira ₺ / $ paritesine 2015 yýlýnda 3.92 iken bu deðer 4.78 kat artýþla 2022 yýlýnda 18.73 düzeyine yükselmiþtir. Türkiye’nin gübre konusunda dýþa baðýmlý bir ülke olmasý ve ₺ / $ paritesinin giderek yükselmesi nedeniyle üreticiler gübreyi her sene bir önceki yýla göre daha yüksek fiyatta almak zorunda kalmaktadýr. Bu durum Türkiye’de kimyevi gübre kullanýmýnda üreticilerin önemli derecede zorluk çektiklerini açýkça göstermektedir. ORCID NO: 0000-0003-0893-3748
Anahtar Kelimeler: Çeltik, Kanola, Pamuk, Gübre Masrafý, Gübre Desteklemesi, Türkiye
|
