1990’lı yıllarda hızını artıran küreselleşme eğilimiyle şekillenen yeni ekonomik yapıda serbest döviz kuru rejiminin döviz kurları belirsizliğini artırdığına dair tezler ortaya atılmış ve reel döviz kuru oynaklığının dış ticaret hacmi üzerindeki etkileri teorik ve ampirik alanda araştırma konusu olmuştur. Uygun döviz kuru politikasının belirlenmesinde, dış ticaret açıklarını gidermede ve dengeyi gözetecek politikaların oluşturulmasında kur oynaklığının etkileri önem arz etmektedir. Bu nedenle, yükselen piyasa ekonomilerinden Brezilya’nın reel döviz kurlarındaki dalgalanmaların dış ticaret üzerindeki etkilerini anlamak ve öngörmek, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada Brezilya’nın reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişki 2013:1 ile 2022:4 arasındaki çeyreklik veriler kullanılarak VAR analizi yardımıyla araştırılmıştır. Yapılan ilk analizlerde değişkenlerin birinci farklarında durağan oldukları ve ihracat, ithalat ve reel döviz kuru değişkenleri arasında bir eşbütünleşme ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Varyans ayrıştırması sonucunda reel döviz kurunun belirleyicisinin ihracatta ve kendisinde meydana gelen değişimler olduğu, ihracatın daha çok ithalattan etkilendiği görülmüştür. Etki-tepki fonksiyonlarına göre ihracatta oluşan şok karşısında ithalatın tepkisiz kaldığı, ithalat şoku karşısında ihracatın güçlü tepki verdiği, reel döviz kurundaki şok karşısında kendisinin ve ihracatın düşük etkili bir tepki gösterdiği görülmüştür. Granger nedensellik analizleri sonucunda, reel döviz kurunun, ihracatın ve ithalatın nedeni olduğu, ithalattan da ihracata doğru tek yönlü bir nedensellik etkisi olduğu görülmüştür. Brezilya Real’inin Amerikan doları karşısındaki değerinde oluşan dalgalanmaların Brezilya’nın ithalat ve ihracatına anlamlı bir etkisinin olduğu görülmüş ve Brezilya’nın dış ticaret dengesinin sağlanmasında reel döviz kurunun uygun bir araç olacağı ortaya çıkmıştır. İthalattaki değişimlerin ihracatı çok güçlü etkilediği belirlenmiş bu da Brezilya’nın ihracatının ithalata çok fazla bağımlı olduğunu ortaya çıkarmıştır. ORCID NO: 0000-0003-0049-8550
Anahtar Kelimeler: Reel Döviz Kuru, İhracat, İthalat, VAR Analizi
|
