Dikey piyasa entegrasyonu kapsamýnda bir ürünün fiyat geçiþkenliði baþarýlý bir iþleyiþ içerisinde olmalýdýr. Bu yapýnýn temel kurgusu girdi fiyatlarý ve çýktý fiyatlarý arasýndaki iliþkiye dayanmaktadýr. Öyle ki bir ürünün üretici veya toptan fiyatlarýnda meydana gelecek bir deðiþime karþýlýk, perakende fiyatlarý bu deðiþikliðe göre ayarlanmalýdýr. Eðer üretici fiyatlarýndaki artýþlara karþýlýk perakende fiyatlarý ayarlamasý azalýþlara göre farklý düzeyde ve farklý hýzda ise bu durum asimetrik fiyat geçiþkenliðinin bir göstergesidir. Þimdiye kadar birçok ürünün piyasasý araþtýrmaya konu olmuþ ve asimetrik fiyat geçiþkenliði tespit edilmiþtir. Bu çalýþmalardan bazýlarý; somon piyasasý, buðday piyasasý, süt piyasasý, kýrmýzý et piyasasý, akaryakýt piyasasý, kredi piyasasý vb. sayýlabilir. Ancak yumurta piyasasýna yönelik asimetrik fiyat geçiþkenliðinin incelendiði bir çalýþmaya rastlanýlmamýþtýr. Oysaki gýda sektöründe satýþa konu olan birçok gýda ürününün ana maddesi olan yumurtanýn, dikey piyasa fiyatlama yapýsýnýn yakýndan takip edilmesi son derece önemlidir. Bu çalýþmanýn amacý Türkiye’de yumurta piyasasý için üretici ve perakende fiyatlarý arasýndaki asimetrik fiyat geçiþkenliðini incelemektir. Eþik otoregresif (TAR) ve momentum eþik otoregresif (MTAR) modellerine dayanan asimetrik eþbütünleþme yaklaþýmý çalýþmanýn analiz tekniðini oluþturmaktadýr. Elde edilen bulgular, Türkiye’de yumurta fiyatlarý arasýndaki fiyat geçiþkenliðinin asimetrik olduðu yönündedir. Üretici fiyatlarýnda meydana gelen bir azalýþ, perakende fiyatlarýna artýþa göre daha hýzlý iletilmektedir. Bu durum negatif asimetri olarak tanýmlanmaktadýr ve tüketicilerin lehine bir fiyat davranýþý olduðu bilinmektedir. ORCID NO: 0000-0002-6787-3960
Anahtar Kelimeler: Asimetrik Fiyat Geçiþkenliði, Eþik Otoregresif Model, Momentum Eþik Otoregresif Model, Yumurta Piyasasý, Türkiye
|
